Brainspotting w terapii depresji

Depresja to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych, dotykających miliony osób na całym świecie, w tym również w Polsce. Tradycyjne metody leczenia, takie jak farmakoterapia czy psychoterapia, nie zawsze przynoszą zadowalające efekty u wszystkich pacjentów. W ostatnich latach coraz większą popularność zyskują innowacyjne podejścia terapeutyczne, wśród których wyróżnia się Brainspotting – metoda opracowana przez dr Davida Granda w 2003 roku. 

Czym jest Brainspotting?

Brainspotting to psychoterapeutyczna metoda opracowana przez dr. Davida Granda, amerykańskiego psychoterapeutę i autora książki „Brainspotting: The Revolutionary New Therapy for Rapid and Effective Change”. Nazwa metody pochodzi od angielskich słów „brain” (mózg) i „spot” (punkt), co odnosi się do kluczowego założenia tej terapii – istnienia specyficznych punktów w polu widzenia pacjenta, które mają bezpośredni związek z przetwarzaniem traumy i negatywnych emocji w mózgu.

Brainspotting jest definiowany jako „potężna, ukierunkowana metoda leczenia, która działa poprzez identyfikację, przetwarzanie i uwalnianie podstawowych neurofizjologicznych źródeł bólu emocjonalnego, traumy i innych trudnych objawów”. Metoda ta wykorzystuje naturalne procesy samoregulacji organizmu oraz zdolność mózgu do samoreorganizacji i samoleczenia.

Podczas sesji Brainspotting terapeuta pomaga pacjentowi zidentyfikować określoną pozycję oczu – tzw. „brainspot” – która koreluje z aktywacją emocjonalną związaną z traumatycznym wspomnieniem lub trudnym doświadczeniem. Gdy pacjent skupia wzrok na tym punkcie, możliwe staje się dotarcie do głębokich struktur mózgu i przetworzenie traumatycznych wspomnień przechowywanych w podkorowych częściach mózgu.

Neurobiologiczne podstawy Brainspotting w kontekście depresji

Brainspotting opiera się na założeniu, że kierunek patrzenia wpływa na emocje człowieka, co zostało wyrażone przez dr. Granda w stwierdzeniu: „Kierunek, w którym patrzysz, wpływa na to, jak się czujesz” . Ta zależność ma swoje podstawy w neurobiologii – oczy i mózg są ze sobą ściśle połączone, a sygnały wysyłane z oczu są szczegółowo przetwarzane w strukturach mózgowych.

W przypadku depresji, która często wiąże się z dysfunkcją w obszarach mózgu odpowiedzialnych za regulację emocji, Brainspotting może oferować unikalny mechanizm terapeutyczny. Badania sugerują, że metoda ta aktywuje następujące szlaki neuronalne:

• szlak retinokolikularny do jądra poduszeczki wzgórza (pulvinar), który jest zaangażowany w przetwarzanie bodźców wzrokowych i emocjonalnych,
• połączenia z przednią i tylną korą zakrętu obręczy, które odgrywają kluczową rolę w regulacji emocji i przetwarzaniu nastroju,
• aktywacja bruzdy śródciemieniowej, która ma połączenia z wyspą – obszarem mózgu zaangażowanym w świadomość interoceptywną (odczuwanie stanu wewnętrznego organizmu).

Co szczególnie istotne w kontekście depresji, Brainspotting angażuje układ limbiczny, który jest odpowiedzialny za przetwarzanie emocji i pamięci. Dzięki temu może pomóc w przepracowaniu głęboko zakorzenionych wzorców emocjonalnych charakterystycznych dla depresji.

Frank Corrigan i David Grand w swoich badaniach sugerują, że proces uzdrawiania zachodzi na poziomie śródmózgowia, szczególnie w obszarze wzgórków górnych i istoty szarej okołowodociągowej 56. Te struktury odgrywają kluczową rolę w regulacji nastroju i reakcji na stres, które są zaburzone u osób z depresją.

Mechanizm działania Brainspotting w leczeniu depresji

Depresja często wiąże się z traumatycznymi doświadczeniami, które nie zostały właściwie przetworzone przez mózg. Brainspotting umożliwia dostęp do tych nieuświadomionych, nieprzetworzonych doświadczeń poprzez identyfikację punktów w polu widzenia pacjenta, które rezonują z aktywacją ciała związaną z depresyjnymi stanami emocjonalnymi.

W kontekście depresji, Brainspotting pomaga pacjentom uzyskać dostęp do głęboko zakorzenionych, nieświadomych wzorców myślenia i odczuwania, które podtrzymują stan depresyjny. Metoda ta umożliwia przetworzenie traumatycznych wspomnień, które mogą leżeć u podstaw depresji, bez konieczności ich szczegółowego werbalizowania czy ponownego przeżywania, co jest istotną zaletą w porównaniu z niektórymi tradycyjnymi formami psychoterapii.

Skuteczność Brainspotting w terapii depresji

Choć Brainspotting jest stosunkowo nową metodą terapeutyczną, istnieją badania wskazujące na jego skuteczność w leczeniu depresji i innych zaburzeń psychicznych:

• badania prowadzone przez Hanley Center wykazały, że Brainspotting skutecznie zmniejsza objawy związane z traumą, depresją i lękiem,
• studium opublikowane w Journal of Evidence-Based Practice wykazało znaczące zmniejszenie objawów PTSD i depresji u pacjentów poddanych terapii Brainspotting,
• w badaniu opisanym przez Verywell Mind uczestnicy doświadczyli redukcji objawów PTSD, lęku i depresji już w ciągu kilku sesji Brainspotting,
• na profilu Brainspotting Polska na Facebooku raportowano, że „pod wpływem terapii Brainspotting poziom lęku i depresji obniżył się w obiecujący sposób, a efekty utrzymywały się również podczas sesji kontrolnych”.

Szczególnie interesujące są wyniki badań porównawczych między Brainspotting a innymi metodami terapeutycznymi:

• badanie porównawcze między EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) a Brainspotting wykazało, że obie metody są porównywalne pod względem skuteczności w leczeniu traumy, która często współwystępuje z depresją,
• według artykułu na stronie Brainspotting Polska, Brainspotting działa szybciej niż EMDR, lecząc traumę średnio w sześciu sesjach, w porównaniu do dziewięciu sesji przy EMDR,
• badanie opublikowane w 2017 roku w Mediterranean Journal of Clinical Psychology wykazało, że Brainspotting może w znacznym stopniu zredukować PTSD, lęk i depresję po zaledwie trzech sesjach.

Zalety Brainspotting w terapii depresji

Brainspotting posiada szereg zalet, które czynią go atrakcyjną opcją terapeutyczną dla osób cierpiących na depresję:

• szybkość działania – Brainspotting może przynieść zauważalne efekty już po kilku sesjach, co jest szczególnie istotne dla osób cierpiących na depresję, które potrzebują szybkiej ulgi w cierpieniu,
• głębsze dotarcie do nieświadomych emocji – w porównaniu do innych metod terapeutycznych, Brainspotting umożliwia głębszy dostęp do nieświadomych emocji, co jest kluczowe w leczeniu depresji, której źródła często leżą poza świadomością,
• minimalna werbalizacja – metoda nie wymaga szczegółowego opisywania traumatycznych doświadczeń, co jest zaletą dla osób, które mają trudności z wyrażaniem swoich emocji słowami lub dla których ponowne opowiadanie o traumie może być zbyt obciążające,
• Elastyczność – Brainspotting charakteryzuje się brakiem sztywnych protokołów, co pozwala na dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta,
• integracja ciała i umysłu – metoda ta uwzględnia zarówno aspekty psychologiczne, jak i somatyczne depresji, co zgodne jest z holistycznym podejściem do zdrowia psychicznego,
• wykorzystanie naturalnych procesów uzdrawiania – Brainspotting bazuje na naturalnych zdolnościach mózgu do samoreorganizacji i samoleczenia, co może prowadzić do trwałych zmian w funkcjonowaniu neuronalnym.

Artykuł „Brainspotting – spojrzenie z bliska” opisuje przypadek Marshalla, który pracował z dr Grandem nad traumatycznym doświadczeniem. Podczas sesji udało się powiązać obecne objawy z traumą z dzieciństwa i uzyskać znaczącą poprawę. Po sesji Marshall raportował, że czuje się „bardziej zintegrowany” i jest „bardziej świadomy swoich mechanizmów obronnych”. Choć ten konkretny przypadek nie dotyczył bezpośrednio depresji, ilustruje on proces terapeutyczny, który może być równie skuteczny w pracy z depresyjnymi wzorcami myślenia i odczuwania.

Dr Gabor Maté, ekspert w dziedzinie traumy i uzależnień, podzielił się swoim osobistym doświadczeniem z Brainspotting: „Osobiście doświadczyłem korzyści z terapii Brainspotting. Już po jednej sesji mogłem rozluźnić uciążliwy uścisk i związane z nim emocje, które nosiłem w sobie od dłuższego czasu”.

Perspektywy na przyszłość

Przyszłość Brainspotting w terapii depresji w Polsce rysuje się obiecująco, choć wciąż istnieje potrzeba dalszych badań:

• w ostatnich latach pojawiło się więcej recenzowanych prac naukowych na temat Brainspotting, co może przyczynić się do lepszego zrozumienia jego mechanizmów działania i skuteczności,
• rosnąca liczba praktyków Brainspotting w Polsce (ponad 30 000 terapeutów z ponad 100 krajów przeszło szkolenie z tej metody) sugeruje, że dostępność tej formy terapii będzie się zwiększać,
• interdyscyplinarne badania łączące neurobiologię, psychologię i psychotraumatologię mogą dostarczyć głębszego zrozumienia, w jaki sposób Brainspotting wpływa na mózg i jak można optymalizować tę metodę dla różnych zaburzeń, w tym depresji,
• potencjalne integrowanie Brainspotting z innymi metodami terapeutycznymi może prowadzić do rozwoju bardziej kompleksowych i skutecznych protokołów leczenia depresji.

Podsumowanie

Brainspotting przedstawia się jako obiecująca metoda terapeutyczna w leczeniu depresji, oferująca unikalne podejście oparte na neurobiologicznych podstawach i naturalnych procesach samouzdrawiania organizmu. Metoda ta, poprzez identyfikację specyficznych punktów w polu widzenia pacjenta, umożliwia dotarcie do głębokich struktur mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie emocji i traumatycznych wspomnień, które często leżą u podłoża depresji.

Badania, choć wciąż ograniczone, wskazują na skuteczność Brainspotting w redukcji objawów depresji, lęku i traumy. Szczególnie wartościowa wydaje się szybkość działania metody oraz jej zdolność do dotarcia do głęboko zakorzenionych, nieświadomych wzorców emocjonalnych bez konieczności ich werbalizacji.

W Polsce Brainspotting zyskuje na popularności, a rosnąca liczba certyfikowanych praktyków zwiększa dostępność tej metody dla pacjentów cierpiących na depresję. 

W obliczu rosnącego problemu depresji i ograniczonej skuteczności tradycyjnych metod leczenia u niektórych pacjentów, Brainspotting jawi się jako wartościowe uzupełnienie istniejących form terapii, oferujące nową perspektywę i nadzieję dla osób zmagających się z tym trudnym zaburzeniem.